St. Peterskirche

Aan de voet van de Mönchberg vind je de Stiftkerk van St. Peter met het bijbehorende klooster en kerkhof. Vanuit deze plaats is onder leiding van de Heilige Rupert (eind 6e-begin 7e eeuw) Salzburg ontstaan. In de middeleeuwen was dit kloostercomplex een zeer belangrijk geestelijk centrum.

De kerk is vanaf de Hohensalzburg duidelijk zichtbaar en herkenbaar tussen de vele torens en koepels die je ziet. De groene, uivormige toren met bijbehorende St. Peterskerk werd gebouwd op de plaats waar ooit een romaanse kerk stond. Deze brandde af en zo kwam de St. Peterskirche tot stand. 

Het St. Petersklooster dat om de kerk heen ligt, vormt als benedictijnse aartsabdij de historische kern van het oude Salzburg. Het klooster bestond waarschijnlijk al, maar is nieuw leven ingeblazen door Rupert in de 8e eeuw. Tot ca. 1100 woonde hier de bisschoppen van Salzburg. Van hieruit werd Oostenrijk en westelijk Hongarije christelijk gemaakt.  We hebben het hier over het oudste, ononderbroken bestaande mannenklooster ten noorden van de Alpen!

Het klooster, de kerk en de begraafplaats vormen samen een groot en prachtig geheel. De sfeer is er sereen: rustig, een beetje mystiek en de geschiedenis is voelbaar. Tussen 1130 en 1143 werd de huidige kerk gebouwd op resten van de afgebrande romaanse kerk. Je zou niet zeggen dat we hier een kerk uit de 12e eeuw zien, omdat hij veel barok en rococovormen laat zien.


Je ziet twee uitersten in bouwstijlen in deze kerk met elkaar gecombineerd. In het midden van de 17e en 18e eeuw werd de kerk, die tot dan romaans was, in barokstijl omgebouwd: de facade (de krullen en het bladgoud van de rococodeur) en de koepel werden hervormd en de uivormige torenkoepel werd op de toren geplaatst. Als je van kunstgeschiedenis houdt is deze kerk erg interessant vanwege de opbouw van stijlen. We zien de romaanse details terug, maar buiten dat ook de evolutie van de vroege naar de late barok, overgaand in rococo.

Ook vind je details uit de gothiek- en renaissanceperiode terug, maar dat is echt een zoekplaatje! Deze laatst genoemde stijlen zijn met name in de graftombes terug te vinden. Iets minder moelijk te vinden is de Katherinenkapelle, die tussen 1458 en 1491 werd gebouwd. Je vindt dit als aanbouw aan de St.Peterkerk. Deze kapel geldt als het meest pure gotische bouwwerk van Salzburg.

Het interieur van de St. Peterskerk is puur rococo met de eerder genoemde romaanse kern. In het trappenportaal zien we romaanse details terug, net als aan de voorgevel. Zestien trapsgewijze marmeren altaren leiden in hiërarchische volgorde naar het hoogaltaar. Dit hoogaltaar is van Lorenz Hörmbler en toont de voorbede van Petrus, Paulus en Benedikt voor Moeder Gods.

Let vooral ook op het prachtige orgel boven de ingang van de kerk. De plafondfresco's uit de late barok zijn schitterend en laten taferelen uit het leven van de kerkpatronen zien. Net als de meeste muurschilderingen, zijn deze plafondfresco's gemaakt door Franz Xaver König rond het jaar 1758. Tussen 1775 en 1782 heeft Martin Johann Schmidt de schilderwerken op de 16 marmeren zijaltaren gemaakt. De bijnaam van deze schilder was "Kremser Schmidt". Hij heeft tevens het hoogaltaarbeeld van "Petrus, Paulus en Benedikt voor Maria" in 1778 gemaakt.

Van de hand van deze Kremser Schmidt zijn meer dan 1000 altaar- en devotieschilderingen in kerken in Duitsland en Oostenrijk bewaard gebleven. Hij volgde de stijl van o.a. Rembrandt van Rijn, wat in zijn werken goed terug te zien is.

In de kerk vinden we verschillende grafmonumenten, waaronder dat van de Heilige Rupert, die een voorname plaats in de geschiedenis van Salzburg inneemt. Hij was de stichter en eerste bisschop van Salzburg. Dit graf is te vinden in de rechter zijbeuk. Het is een rotsgraf en men neemt aan dat hier de beenderen van Rupert liggen. Helemaal zeker is men er dus niet van. Men kan echter geen onderzoek doen, omdat de monniken van St. Peter dit niet toestaan. Dat geldt ook voor de graven op de beroemde St. Petersbegraafplaats.

Aan de overkant van het graf van Rupert ligt het graf van Johann Michael Haydn, die net als zijn broer Joseph een bekend componist was. In de zomer worden bij zijn gedenkmonument '5-uur-concerten' gehouden. De data voor deze concerten wisselen nogal, hieronder vind je de website voor meer informatie over de concerten.

Rechts naast de kerk vind je het St. Peters Friedhof, het kerkhof van St. Peter. We bespreken dit kerkhof in een apart onderwerp, omdat er veel over te vertellen valt. Je kunt de kerk vanaf het St. Peterskerkhof benaderen, dus via de achterkant. Via de voorkant vind je de kerk als onderdeel van een groot plein, omgeven door prachtige hoge huizen. Deze huizen horen bij het klooster van St. Peter. De kerk is onderdeel van dit klooster, aan de facade zie je dat het een kerk betreft.

De kerk, het klooster en de begraafplaats stammen overwegend uit de 16e en 17e eeuw, met verbouwingen in de 18e eeuw. Dit alles op een 'fundament  dat stamt uit de 8e eeuw.

Het geheel heeft drie binnenplaatsen. In het midden van de eerste binnenplaats staat de St. Rupertsbron. Deze is genoemd naar de Heilige Rupert die zo belangrijk voor de stichting van Salzburg is geweest. De St. Rupertsbron is een oude waterput uit de 17e eeuw, die in 1927 opnieuw werd opgebouwd. Vanaf deze eerste binnenplaats loop je via een poort naar de tweede binnenplaats.

De tweede binnenplaats wordt door veel mensen als de mooiste gezien. Het is tevens de hoofdbinnenplaats en te herkennen aan de Petersbrunnen uit 1673. Deze bron deed oorspronkelijk dienst als viskar! Vanaf hier kun je de St. Peterskerk zien en betreden.

Ook vinden we in de hoek van het plein waar zich de kerk bevindt de Stiftkeller St. Peter. Hier vinden we het vermoedelijk oudste restaurant van Europa. Je kunt hier een klein hapje eten of een drankje drinken. Bovendien zijn er dagelijks concerten bij te wonen, die te boeken zijn bij de VVV. Iedere avond om 20.00 uur kun je een driegangen diner nuttigen onder het genot van prachtige muziek uit o.a. Mozarts Don Giovanni. Dit is zeer aan te raden!

De derde binnenplaats is niet voor bezoekers toegankelijk. Die bevindt zich bij de Dom en is onderdeel van de geslotenheid van het klooster. Ook een bezoek aan de bibliotheek is aan te raden. Je vind er zeer veel oude, met de hand geschreven boeken. In de geschiedenis zien we terug dat er een schrijfschool verbonden was aan het klooster. Vele van de werken van deze school vind je in de bibliotheek terug. 

Meest waardevol is het 'Verbroederingsboek' dat in 784 door Bisschop Virgil is aangelegd. Het is een compleet archief met ca. 100.000 bestanden, waaronder landkaarten, grafieken, zeer vroege drukken van boeken en zeer zeldzame zaken. Ook de voorloper van ons muzikale notenschrift vinden we in de bibliotheek terug. Het stamt uit 1180 en staat bekend onder de naam 'Auferstehungshymnus'. 

Aan de achterkant van het klooster, als men het complex via het kerkhof verlaat, vind je de kloosterbakkerij (richting Kapitelplatz). Vroeg in de ochtend wordt hier nog dagelijks het zuurdesembrood in de houtovens gebakken. Vele Salzburgers staan hiervoor in de rij! Vergeet niet om even binnen te lopen, een lekker broodje te kopen en de heerlijke bakkerslucht op te snuiven. Aan het einde van de ochtend is het meestal wel rustiger.

Openingstijden van de kerk: dagelijks van 05.45 - 19.00 uur.  Website kerk.
Concerten en muziekuitvoeringen: stiftmusik.at
Openingstijden kerkhof: 06.00 - 19.00 uur (in de winter tot 18.00 uur), voor de catacomben gelden wisselende tijden. De ingang vind je aan de Mönchsbergkant, entree 1 euro.

Openingstijden kloosterwinkel: ma - vrij 12.30 uur - 16.30 uur, zat.: 13.15 uur - 16.30 uur
Openingstijden kloosterbakkerij: ma - di - do - vrij 10.00 uur - 17.00 uur, zat: 10.00 uur - 12.00 uur Kloosterkelder: dagelijks van 11.30 uur - 24.00 uur
Michael-Haydn-Gedenkstätte: voor data van 17-uur concerten, zie de website.

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!